İŞYERİ AÇMA VE ÇALIŞMA RUHSATLARINA İLİŞKİN YÖNETMELİK KAPSAMINDA LOKANTA AÇMA VE İŞLETME

İŞYERİ AÇMA VE ÇALIŞMA RUHSATLARINA İLİŞKİN YÖNETMELİK KAPSAMINDA  LOKANTA AÇMA VE İŞLETME 

Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisinde işyeri açma ve çalışma ruhsatları 2005/9207 karar sayılı ilgili yönetmelik ile düzenlenmektedir. Yönetmelikte sıhhi ve gayrisıhhi müesseseler ayrıca incelenmiştir. Lokanta, çevre sağlığına zarar vermesi muhtemel olmayan işletmeler kapsamında görülmüş, bundan mütevellit sıhhi müesseseler adı altında düzenlenmiştir. İşbu belge, içkisiz lokantalar için düzenlemeler hakkında bilgilendirme yapmaktadır. İçkili lokantalar “umuma açık istirahat ve eğlence yeri” kapsamında değerlendirilmiş ve içkisiz lokantalardan farklı şartlara tabii tutulmuştur. İçkisiz lokantalar, hem genel şartlara, hem de sıhhi müesseseler için düzenlenen ek şartlara tabiidir.

NOT: Pandemi süresince, lokantalara tabii tutulan ek çalışma yönergelerinin incelenmesi tavsiye edilir.

Genel Şartlar

İlgili yönetmelikte işyeri açma ve çalışma ruhsatına sahip işletmelerde aranan ortak şartlar belirtilmiştir. Lokantaların dikkate alması gereken şartlar aşağıda belirtilmiştir:

Madde 5

a) İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili olarak mevzuatta öngörülen tedbirlerin alınmış olması,

b)634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu kapsamına giren gayrimenkullerin, tapu kütüğünde mesken olarak gösterilen bağımsız bölümlerinde… lokanta… açılması hususunda kat maliklerinin oy birliği ile karar alması

g) Karayolu kenarındaki işyerleri için karayolu trafik güvenliğinin sağlanmış ve geçiş yolu izin belgesinin alınmış olması,

h)… otuz kişiden fazla çalışanın bulunduğu her türlü işyerleri, ana giriş kapıları dışında cadde ve sokağa doğrudan bağlantısı olmayan ve birden fazla işyerinin bir arada bulunduğu iş hanı, çarşı ve benzeri işyerlerinde yangına karşı gerekli önlemlerinin alındığını gösteren itfaiye raporunun alınması, diğer işyerlerinde ise yangına karşı gerekli tedbirlerin alınmış olması,

k) Engellilerin işyerine giriş ve çıkışları için gereken kolaylaştırıcı tedbirlerin alınmış olması,

l) Yabancı uyrukluların işyeri açması ve çalıştırması konusunda, yabancılarla ilgili mevzuat hükümlerine uyulması.

Sayılı şartların yerine getirilip getirilmediği, işyeri açma ve çalışma ruhsatı verildikten sonra yetkili makamlar tarafından denetlenir. 

Turizm işletme belgeli tesisler, işletme belgesinin düzenlenmesine esas hususlarla ilgili olarak sadece Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından denetlenir.

Özel Şartlar

İŞYERLERİNDE ARANACAK ASGARÎ ORTAK ŞARTLAR

1- İşyeri amaca uygun bir şekilde tasarlanmış, temiz ve aydınlık olacaktır.

2- İşyerinin havalandırma tertibatı bulunacak; ısıtma ve havalandırma soba, kalorifer veya klima sistemlerinden uygun olanı ile yapılacaktır.

3- Tek ruhsatla açılan ve birden fazla faaliyet alanı bulunan işyerlerinde her faaliyet dalı için ilgili bölümlerde öngörülen şartlar ayrıca aranacaktır.

4- On kişiden fazla çalışanı bulunan müstakil işyerlerinde dinlenme yeri, kıyafet değiştirme kabini, bay ve bayan için ayrı tuvalet bulunacaktır. Ancak birden fazla işyerinin bulunduğu iş hanı, iş merkezi, pasaj, gar, terminal gibi yerlerde ortak kullanıma ayrılmış yeter sayıda lavabo ve tuvalet varsa, buralarda açılan işyerleri için ayrıca tuvalet ve lavabo şartı aranmaz.

5- İşyerinde üretilen çöp ve benzeri atıkların toplanması ve muhafazası için gerekli tedbirler alınacak ve atık suyun uygun bir şekilde tahliye edilmesini sağlayacak bağlantı bulunacaktır.

6- Yiyecek ve içecek satılan, depolanan ve servisi yapılan işyerlerinde, yiyeceklerin hazırlandığı bölümlerin tabanları, duvarları ve yiyeceğin temas ettiği yüzeyler seramik, mermer, paslanmaz çelik gibi kolay temizlenebilir, yıkanabilir ve dezenfekte edilebilir; tavanlar buğulanmayı, küflenmeyi, pislik birikmesini önleyecek; kapılar, kolay temizlenebilir ve gerektiğinde dezenfekte edilebilir nitelikte olacaktır.

Yiyecek hazırlama ve pişirme bölümünde oluşan buhar, koku, duman ve benzeri kirleticileri tahliye edecek baca sistemi kurulacaktır.

Bardak ve tabaklar cam veya porselen; kaşık, çatal ve bıçak paslanmaz çelikten olacaktır.

7- İtfaiye raporu alması gerekmeyen işyerlerinde çalışanların ve müşterilerin güvenliğini sağlamak amacıyla yangına karşı önlemler alınacaktır.

8- Umuma açık istirahat ve eğlence yerleriyle, kişilerin yoğun olarak giriş-çıkış yaptığı diğer işyerlerinde giriş ve çıkışlar ayrı kapıdan olacak ve yangına karşı ayrıca tahliye çıkışı bulunacak, yangın çıkışları ışıklı tabela ile gösterilecektir.

9- Umuma açık istirahat, eğlence ve konaklama yerleriyle lokantalarda ve pastanelerde şehir şebekesine bağlı su bulunacak, sigara içilen ve içilmeyen bölümler duvar veya camla ayrılacaktır.

10- Umuma açık istirahat ve eğlence yerleri, konaklama yerleri, düğün salonları, lokantalar ve benzeri işyerlerinde bulunan tuvaletlerin zeminleri ve duvarları mermer, seramik ve mozaik gibi kolay temizlenebilir, yıkanabilir ve dezenfekte edilebilir malzemelerle kaplı olacaktır. Tuvalet ile mutfak yan yana olmayacaktır.

LOKANTALARDA ARANACAK EK ŞARTLAR

a) Birinci sınıf lokantalar

1- Ustalık belgesine sahip en az iki aşçı bulunacaktır.

2– Mutfak; hazırlama, pişirme ve bulaşık yıkama yeri olmak üzere üç bölümden oluşacaktır. Bulaşık yıkamak için sıcak ve soğuk su tesisatı bulunacaktır.

3- Girişte yeterli büyüklükte bir antre bulunacaktır.

4- Giriş ve salon dahil bütün duvarları yağlı boya veya benzeri maddeler ile boyanmış veya kaplanmış olacaktır.

5- Isıtma, soğutma ve havalandırma kalorifer veya klima ile yapılacaktır.

6– Giriş ve salonun zemini ahşap parke, seramik veya mermer gibi kolay temizlenebilir ve dezenfekte edilebilir madde ile kaplanacaktır.

7- İçki ve yemek servisi için yeterli sayıda tekerlekli servis masası bulunacaktır.

8– Masalar üzerinde iyi cins örtü ve peçete bulunacaktır.

9– Tabaklar tek tip ve iyi cins porselen veya camdan; çatal, kaşık, bıçak ise iyi cins paslanmaz çelikten olacaktır. Masalar üzerinde kristal, seramik veya porselen tablalar olacaktır.

10– Bay ve bayanlara ait sıcak suyu akan aynalı, lavabolu, sıvı sabunlu, kurutma makineli veya peçeteli ayrı tuvaletler bulunacaktır. Ayrıca, çocuk temizliği yapılmak üzere çocuk odası ve çocuk tuvaleti bulunacaktır.

11– Mutfağın dışarıya açılan pencere ve kapılarında sineklik telleri bulunacaktır.

12– Garsonlar ve çalışanlar lokantanın belirlediği özel kıyafeti giyecektir.

13– Lokantanın müşteri kapasitesine uygun otoparkı bulunacaktır.

14– Mutfak, müşterilerin doğrudan doğruya görebileceği şekilde dizayn edilecektir.

15– Müşteri kapasitesine yeterli bankolu vestiyer bulunacaktır.

b) İkinci sınıf lokantalar

1- Ustalık belgesi bulunan en az bir aşçı bulunacaktır.

2- Mutfak; hazırlama, pişirme ve bulaşık yıkama yeri olmak üzere üç bölümden oluşacaktır. Bulaşık yıkamak için sıcak ve soğuk su tesisatı bulunacaktır.

3- Mutfak, giriş ve salonun zemini seramik veya mermer gibi kolay temizlenebilir, yıkanabilir ve dezenfekte edilebilir sert malzeme ile kaplı olacaktır.

4– Isıtma, soğutma ve havalandırma için yeterli tesisat bulunacaktır.

5– Masalar üzerinde örtü ve peçete bulunacaktır.

6– Mutfak salondan ayrı bir yerde olacak ve mutfağın dışarıya açılan kapı ve pencerelerinde sineklik telleri bulunacaktır.

7– Bay ve bayanlara ait aynalı, lavabolu, sıvı sabunlu yeteri kadar tuvalet bulunacaktır.

c) Üçüncü sınıf lokantalar

1- Ustalık belgesi bulunan en az bir aşçı bulunacaktır.

2– Mutfak; hazırlama, pişirme ve bulaşık yıkama yeri olmak üzere üç bölümden oluşacaktır.

3- Zemin, seramik, mermer veya mozaik gibi kolay temizlenebilir, yıkanabilir ve dezenfekte edilebilir sert malzeme ile kaplı olacaktır.

4– Havalandırma, en azından aspiratörle sağlanacaktır.

5– Bay ve bayanlara ait aynalı, lavabolu, sıvı sabunlu yeteri kadar tuvalet bulunacaktır.

d) Ayakta yemek yenilen yerler, kafeterya, yemeği pakette satan yerler

1– Yemek pişirme ve kapları temizleme yeri olmak üzere en az iki bölümden oluşacaktır.

2– Havalandırma en azından aspiratörle sağlanacaktır.

İşyeri Açılması

İşyeri açılması ve çalıştırılması adına ruhsat şartı aranır. 

Sıhhi işyeri açmak isteyen gerçek veya tüzel kişiler, işyerleri belirtilen şartlara uygun halde düzenlendikten sonra Örnek 1 ve 2’de verilen formları doldurarak yetkili idareye başvurur. Yetkili idare, Madde 4-a kapsamında, “Belediye sınırları ve mücavir alanlar dışı ile kanunlarda münhasıran il özel idaresine yetki verilen hususlarda il özel idaresini; büyükşehir belediyesi sınırları ve mücavir alanlar içinde büyükşehir belediyesinin yetkili olduğu konularda büyükşehir belediyesini, bunların dışında kalan hususlarda büyükşehir ilçe veya ilk kademe belediyesini; belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde belediyeyi ve organize sanayi bölgesi sınırları içinde organize sanayi bölgesi tüzel kişiliğini” ifade eder.  Gerçek kişiler, tam ve sağ doğumla doğmuş bireyler, tüzel kişiler ise ticari veya sosyal amaçları gerçekleştirmek adına, biraraya gelen gerçek kişilerin oluşturduğu hukuki topluluklardır, yasa karşısında bağımsız kişiliğe sahiplerdir. 

Madde 12 kapsamında, “Başvurunun Yönetmelikte öngörülen kriterlere uygun olduğunun tespiti halinde başkaca bir işleme gerek kalmaksızın işyeri açma ve çalışma ruhsatı düzenlenerek ilgiliye aynı gün içinde verilir.” Ruhsat, Örnek 5’te gösterilen şekilde düzenlenir.

“Başvuruda, işyeri açma ve çalışma ruhsatı müracaatı sırasında bu Yönetmelikte belirtilen bilgi ve belgeler dışında başka herhangi bir belge istenemez ve başvuru formundaki beyana göre ruhsat işlemleri sonuçlandırılır.”

Ruhsat başvurusunda, Örnek 6’da gösterilen alındı belgesi verilir. “Ayrıca, başvuru ve beyan formu ile ekli evrakın verilmesi sırasında başvuruyu kabul eden görevli tarafından yapılacak ön incelemede tespit edilen noksanlıklar, müracaat sahibine verilen alındı belgesinde gösterilir. Bu Yönetmelikte belirtilen ruhsatlandırmaya ilişkin süreler eksik belgelerin yetkili idareye verilmesi ile başlar.”

Fakat, ilgilinin beyanına göre tanzim edilen ruhsat müktesep hak doğurmaz. Bu durumda, 

yürürlükteki mevzuata göre verilen bir ruhsat, daha sonra yürürlüğe giren bir mevzuata göre şartları karşılamadığında geçerliliğini yitirir. 

Ruhsatın Kesinleşmesi 

Madde 11 kapsamında, işyeri açma ve çalışma ruhsatı işyerinde herkesin görebileceği şekilde asılır.

Ruhsat verilen işyeri, yetkililer tarafından ruhsat verilme tarihinden itibaren en geç bir ay içinde kontrol edilir. Bu süre içinde kontrol olmazsa, ruhsat kesinleşir. 

Denetim esnasında “mevzuata uygun olmayan unsurların ve noksanlıkların tespiti halinde, işyerine bu noksanlık ve hatalarını gidermesi için bir defaya mahsus olmak üzere onbeş günlük süre verilir.” (Madde 13). Bu sürede tespit edilen eksiliklikler ve aykılıklar düzeltilmediğinde, ruhsat iptaliyle birlikte işyeri kapatılır. Bu süreçte, “ilgililerin yalan, yanlış ve yanıltıcı beyanı varsa haklarında kanunî işlem yapılır.” (Madde 13). 

17 Nisan 2021’de yürürlüğe giren yeni değişikliğe göre, madde 32’ye eklenen yeni fıkra kapsamında, nargile tütünü sunumu yapan işyerleri için kesinleşmemiş ruhsat düzenlenir. Nargile tütünü sunumu yoluyla satış için gerekli olan nargile tütünü sunumu uygunluk belgesi yetkili idareye kesinleşmemiş ruhsatın veriliş tarihinden itibaren bir ay içerisinde ibraz edilmelidir, aksi takdirde ruhsat iptal edilir ve yetkililerce iş yeri kapatılır.

Ruhsat başvuru detayları ve işyerinde çalışacak insanlar adına gereklilik belgeleri (diploma vb.) bu yönetmeliğin ek maddelerinde düzenlenmiştir.